Tkanina dwuosnowowa

Zwykły dzień w Parku. Gdy nagle zauważam JĄ – tkaninę dwuosnowową. Nie pozwala przejść obojętnie.

Wow! Ależ piękna! Oniemiałam z zachwytu!

Tkaninę wykonała Pani Ludgarda Sieńko z Janowa z okazji 30-lecia Parku. Od 7 listopada 2023 roku można janowski dywan podziwiać w siedzibie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Oficjalne odsłonięcie ma być 25.11.2023 w czasie Wszechnicy Biebrzańskiej.

Co to jest tkanina dwuosnowowa?

Co to jest ta tkanina dwuosnowowa i czemu nazywano ją też podwójną?

Zacznijmy od tego czym jest tkanina.

Tkanina to wyrób płaski, który tworzą dwa układy nitek, osnowy i wątku. Osnowa przebiega wzdłuż tkaniny, a wątek prostopadle do niej. Tkanina powstaje w procesie tkania, polegającym na przeplataniu pod kątem prostym nitek osnowy z nitkami wątku.

W przypadku tkaniny dwuosnowowej, do tkania snute są dwie osnowy w różnych kontrastowych kolorach i używa się również dwóch wątków w kolorach osnowy. W ten sposób na krośnie powstają dwie tkaniny o splocie płóciennym połączone ze sobą wzorem i bordiurą.

Surowcem tkanin dwuosnowowych jest wełna. Tkaczki przędą nici z runa owczego na kołowrotku, następnie skręcają je i barwią. Wzór wybierają za pomocą wąskiej listewki zwanej „prątkiem”. Tkanina ma wzór obustronny, negatywowo-pozytywowy.

Brzmi skomplikowanie? Bo jest 🙂 Tworzenie tkaniny dwuosnowowej jest czasochłonne, wymaga cierpliwości, skupienia i wyobraźni. Dwumetrowa tkanina dla wprawnej tkaczki to minimum miesiąc tkania!

Kraina Wątku i Osnowy

W Polsce technika dwuosnowowa była popularna tylko na obszarze północno-wschodnim. Najstarsze znane tkaniny wykonywane były przez mazurskich tkaczy w okolicach Ełku i Olecka (koniec XVIII i początek XIX wieku). W drugiej połowie XIX wieku tkanina dwuosnowowa pojawiła się na Podlasiu i wschodnim Mazowszu. Do dziś ta tradycja tkacka przetrwała jedynie w okolicach Janowa.

Tkaninę dwuosnowową możecie podziwiać eksplorując dwa szlaki turystyczne: Szlak Rękodzieła Ludowego województwa podlaskiego oraz szlak „Kraina Wątku i Osnowy” (mapa).

Od 1986 roku przy Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Turystyki w Janowie działa Izba Tkactwa Dwuosnowowego, w której prezentowane są dzieła janowskich tkaczek. Na stronie Izby znajdziecie więcej informacji o tkaninie, szlaku oraz kontakty do pracowni tkackich w Gminie Janów.